Nâng tầm cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng tỉnh

Tham dự cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng tỉnh Ninh Bình lần thứ VI (2014-2015), mô hình, sản phẩm "Máy hàn cắt kim loại, đánh bóng meca, inox sử dụng nguyên liệu nước" của em Ngô Đức Thắng, Phạm Thành Trung (Trường THPT Nguyễn Huệ, thành phố Tam Điệp) được Ban giám khảo đánh giá cao về tính sáng tạo, có khả năng ứng dụng vào thực tế và đoạt được giải nhất của cuộc thi.

Vinh dự hơn, mô hình này đã vượt qua 553 mô hình/sản phẩm dự thi cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng toàn quốc, dành chiến thắng với giải đặc biệt duy nhất.

Đại diện nhóm tác giả cho biết, xuất phát từ những nhược điểm của máy hàn điện và hàn hơi làm cho môi trường làm việc của những người thợ hàn bị độc hại và gặp nhiều nguy hiểm. Việc sử dụng bình khí nén dễ bị dò rỉ, gây cháy nổ, đồng thời khi đốt axetylen, khí gas tạo ra cacbonic gây ô nhiễm môi trường.

Do đó các em đã chế tạo chiếc máy hàn kim loại sử dụng nước không gây ô nhiễm môi trường với chi phí sản xuất rẻ, chỉ khoảng 3 triệu/1 sản phẩm. Sản phẩm đáp ứng được các tiêu chí: Giá thành hợp lý; không gây ô nhiễm môi trường, không ảnh hưởng đến sức khỏe của con người; sử dụng nguồn nguyên liệu sẵn có là nước... Mô hình hoạt động theo cơ chế dùng điện 1 chiều điện phân nước thành oxi và hyđrô, hai nguyên tố này gặp lửa sẽ được đốt cháy tạo thành nước và sinh ra một lượng nhiệt lớn có thể hàn cắt kim loại.

Nhóm tác giả đã xây dựng được 2 cơ chế hoạt động khi dùng các dòng điện với cường độ khác nhau: Nếu sử dụng điện áp 12 vôn và dòng 35 ampe tạo ra lượng nhiệt trên 2.000 độ C có thể sử dụng để đánh bóng mica, inox, gia công bề mặt cho sản phẩm đẹp hơn, thẩm mỹ hơn; khi sử dụng điện áp 24 vôn và dòng 45 ampe có thể hàn, cắt được những vật liệu kim loại dày đến 10mm. Ngoài việc khắc phục được các nhược điểm của máy hàn hơi, hàn điện, giá thành lại rẻ thì sản phẩm còn mang lại hiệu quả kinh tế cao do giảm chi phí nhiên liệu đầu vào (axetylen, khí gas).

Được biết mô hình "Máy hàn cắt kim loại, đánh bóng meca, inox sử dụng nguyên liệu nước" không chỉ được đánh giá cao bởi tính sáng tạo của các em khi còn ngồi trên ghế nhà trường mà còn được đánh giá cao vì đã tạo ra sản phẩm, được ứng dụng thực tế và có tiềm năng thị trường rất lớn.

Đánh giá về cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng tỉnh Ninh Bình qua các kỳ tổ chức từ năm 2010 đến nay, đại diện lãnh đạo Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh cho biết: Cuộc thi được tổ chức thường niên và đã được các cấp, các ngành, đặc biệt là Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Khoa học và Công nghệ, Tỉnh đoàn... thường xuyên quan tâm, tạo điều kiện để các em thanh, thiếu niên và nhi đồng trên địa bàn tỉnh có động lực và cơ hội tiếp cận với khoa học.

Bằng những giải pháp, hành động cụ thể, thiết thực như tổ chức phát động cuộc thi, tuyên truyền nâng cao nhận thức của các nhà trường, các em học sinh về đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, đồng thời có những chế độ ưu đãi đối với những tác giả có sản phẩm có tính sáng tạo và đạt giải cao... cuộc thi đã thu hút đông đảo sự tham gia tích cực của thanh, thiếu niên và nhi đồng và sự quan tâm hưởng ứng của bậc phụ huynh và nhà trường.

Các sản phẩm tham dự cuộc thi Sáng tạo dành cho lứa tuổi thanh, thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh thời gian qua cho thấy, hầu hết các ý tưởng của các em đều gắn với đời sống thực tiễn, phù hợp với điều kiện thực tế. Các em đã chủ động tìm kiếm ý tưởng, tài liệu, đồng thời phát huy khả năng sáng tạo trong việc vận dụng kiến thức đã học trên ghế nhà trường vào nghiên cứu.

Đặc biệt, các em biết tận dụng các nguyên liệu là sản phẩm tự nhiên sẵn có tại địa phương, hoặc phế thải để tạo ra những mô hình, sản phẩm hữu dụng, giàu tính sáng tạo.

Hàng năm, cuộc thi cấp tỉnh đã có hàng trăm sản phẩm được lựa chọn kỹ lưỡng từ các vòng thi cấp cơ sở gửi lên dự thi và số lượng các sản phẩm tham gia tăng qua mỗi năm. Các sản phẩm đoạt giải đều được Hội đồng Ban giám khảo đánh giá cao về tính sáng tạo của các em.

Năm nào tỉnh ta cũng có mô hình/sản phẩm tham dự cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng cấp quốc gia đoạt giải cao, đưa Ninh Bình trở thành một trong những địa phương có phong trào sáng tạo trẻ phát triển nhất trên cả nước.

Gần đây nhất là cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng lần thứ VI (2014-2015) được tổ chức có 59 mô hình, sản phẩm đoạt giải cấp tỉnh và 3 mô hình, sản phẩm đoạt giải cấp quốc gia, trong đó có 1 giải đặc biệt và 2 giải khuyến khích.

Nhiều sản phẩm, mô hình của các em được lựa chọn tham dự và đã đoạt giải cao tại các cuộc thi, triển lãm sáng tạo trẻ quốc tế như: Mô hình "Máy quét nhà tự động" của tác giả Đinh Thanh Bình (phường Thanh Bình, thành phố Ninh Bình) đạt giải vàng triển lãm quốc tế Sáng tạo khoa học công nghệ trẻ (IEYI) lần thứ 9 tổ chức tại Malaysia; mô hình "Thang nâng đưa người làm việc trên cao" của tác giả Đinh Tiến Anh và Hoàng Minh Đức học sinh Trường THCS Quang Trung (thành phố Ninh Bình) đạt giải vàng quốc tế dành cho sáng tạo trẻ châu á và triển lãm quốc tế về sáng kiến, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp lần thứ 25 tại Malaysia.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hiện nay việc tổ chức cuộc thi vẫn còn một số hạn chế như: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức triển khai cuộc thi tại một số đơn vị, địa phương còn chậm, không quyết liệt; nhiều cán bộ, giáo viên, trường học chưa thực sự song hành cùng các em học sinh; số lượng mô hình, sản phẩm dự thi không đồng đều như ở lĩnh vực phần mềm tin học và đồ dùng dành cho học tập còn ít.

Để cuộc thi được tổ chức đều đặn hàng năm với quy mô và chất lượng ngày càng cao, trong thời gian tới, các cấp, các ngành, địa phương, trường học, các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh cần quan tâm hơn nữa đến cuộc thi, kịp thời động viên, hỗ trợ, khích lệ các em thanh, thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh phát huy tư duy sáng tạo, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học.

Hồng Giang