Lan tỏa tinh thần sáng tạo khoa học công nghệ vì cộng đồng trong giới trẻ

NASA Space Apps Challenge là cuộc thi hackathon quốc tế thường niên do NASA tổ chức sử dụng dữ liệu mở của NASA để giải quyết các thách thức thực tế về Trái Đất và không gian. Chủ đề năm 2025 là “Learn, Launch, Lead”, thúc đẩy học hỏi STEM, khởi động ý tưởng dữ liệu và dẫn dắt đổi mới trong cộng đồng. Lần đầu tiên được tổ chức tại Ninh Bình, cuộc thi thu hút hơn 400 thí sinh đến từ nhiều trường đại học, THPT và cơ sở nghiên cứu trên toàn quốc tham gia. Các đội thi cùng giải quyết 19 chủ đề toàn cầu do Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) đề xuất, xoay quanh các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu, Internet vạn vật, nông nghiệp thông minh, môi trường biến đổi khí hậu… Mỗi đội thi chọn một chủ đề để phát triển giải pháp trong vòng 48 giờ, từ phần mềm, ứng dụng web, trò chơi giáo dục, sản phẩm vật lý đến các mô hình kinh doanh không gian.

Theo bà Đào Thị Hồng Quyên, Giám đốc Liên minh thúc đẩy giáo dục STEM, điểm trưởng NASA Space Apps Challenge tại Ninh Bình: Cuộc thi không chỉ là dịp để học sinh, sinh viên thể hiện tư duy sáng tạo mà còn giúp các em thay đổi cách tiếp cận vấn đề, biết khai thác sức mạnh của dữ liệu và công nghệ để tìm lời giải cho những thách thức mang tính toàn cầu, ngay từ chính địa phương mình. Chúng tôi mong muốn truyền đi thông điệp rằng, dù ở bất cứ đâu, mỗi người trẻ đều có thể sử dụng công nghệ để sáng tạo và cống hiến cho cộng đồng.

Tham dự cuộc thi, Đội Smart Farm gồm nhóm học sinh Trường THPT B Nguyễn Khuyến (Ninh Bình) đã gây ấn tượng với dự án “Nông nghiệp công nghệ cao”. Đại diện nhóm, em Nguyễn Xuân Huy (lớp 10A1) cho biết ý tưởng được hình thành từ mong muốn góp phần chuyển đổi nền nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp thông minh, ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững. Mặc dù gặp không ít khó khăn về ngôn ngữ, thời gian gấp và hạn chế chuyên môn, song với tinh thần học hỏi và khả năng khai thác trí tuệ nhân tạo (AI), nhóm đã hoàn thiện mô hình tích hợp nhiều tính năng hiện đại như điều khiển tự động qua điện thoại, cảm biến nhiệt - ẩm, hệ thống tưới và chăm sóc cây trồng, chăn nuôi thông minh dựa trên dữ liệu khoa học về thời tiết của NASA. Em Phạm Văn Trung (sinh viên Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp, cơ sở Ninh Bình) người hướng dẫn kỹ thuật, cho biết mô hình gồm hai phần chính là “trạm nông nghiệp thông minh” và “nhà kính thông minh”, giúp người dùng quản lý trang trại từ xa, tối ưu nguồn lực và năng suất. Thông qua việc kết hợp cảm biến, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu khí tượng, mô hình giúp tối ưu quy trình trồng trọt, chăn nuôi, tiết kiệm nước và năng lượng, đồng thời giảm thiểu rủi ro do biến đổi khí hậu. Đây là hướng tiếp cận phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong nông nghiệp, góp phần hình thành thói quen nghiên cứu, tìm tòi giải pháp công nghệ gắn liền với nhu cầu thực tế - một yếu tố quan trọng để KHCN thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Cô Lê Thị Phương Dung, Hiệu trưởng Trường THPT B Nguyễn Khuyến (tỉnh Ninh Bình) cho biết: Nhà trường luôn chú trọng công tác hướng nghiệp và khởi nghiệp cho học sinh. Ngay từ khi vào lớp 10, học sinh được kiểm tra, định hướng nhóm ngành nghề phù hợp như kỹ thuật, quản lý, hay xã hội… để hiểu rõ bản thân thích gì và có năng lực ở lĩnh vực nào. Trường hiện duy trì 15 câu lạc bộ (CLB) trải nghiệm, trong đó có câu lạc bộ STEM, giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, cập nhật thông tin nghề nghiệp và kết nối giữa sở thích - năng lực - nhu cầu xã hội, từ đó định hướng nghề nghiệp bền vững. Với nền tảng sẵn có đó và tinh thần chủ động, học sinh đã nhanh chóng hình thành ý tưởng, lập kế hoạch, phân công nhiệm vụ và triển khai xây dựng đề tài dự thi trong thời gian ngắn, đạt kết quả tốt. Trong thời gian tới, trường sẽ tiếp tục nhân rộng các mô hình, khuyến khích học sinh phát triển ý tưởng KHCN gắn với thực tiễn địa phương và cộng đồng, góp phần bồi dưỡng năng lực khởi nghiệp và sáng tạo cho học sinh.

Ninh Bình là một trong bốn điểm thi chính thức của NASA Space Apps Challenge 2025 tại Việt Nam, bên cạnh TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội và Đà Nẵng. Tuy nhiên, Ninh Bình là đại diện duy nhất của Việt Nam lọt vào nhóm 5 địa điểm dẫn đầu tại khu vực Đông Nam Á. Sự kiện tại Ninh Bình đạt thành tích xuất sắc tại NASA Space Apps Challenge toàn cầu với 436 người đăng ký hợp lệ và 91 dự án được đánh giá thành lập, xếp hạng 42 trong tổng số hơn 400 địa điểm trên thế giới và đứng thứ 2 khu vực Đông Nam Á. Thành công của cuộc thi đến từ sự chung tay của các cơ quan quản lý nhà nước, trường học, đến các tổ chức xã hội và doanh nghiệp. Đặc biệt, trong bối cảnh Ninh Bình vừa được hình thành trên cơ sở sáp nhập ba tỉnh trước đây, sự kiện này càng có ý nghĩa khẳng định tinh thần gắn kết, năng lực tổ chức và khát vọng vươn tầm quốc tế của địa phương.

Đồng hành cùng cuộc thi, ông Trần Thanh Bình, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ, Chủ nhiệm CLB Khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Ninh Bình, cho rằng: Đây là cơ hội để khuyến khích các bạn trẻ mạnh dạn khởi nghiệp bằng tri thức và KHCN. CLB Khởi nghiệp sáng tạo tỉnh luôn xác định sứ mệnh là chắp cánh cho các dự án có tiềm năng bứt phá. Chúng tôi huy động mọi nguồn lực, từ nội lực của hội viên đến kết nối doanh nghiệp, chuyên gia, để hỗ trợ các bạn trẻ biến ý tưởng thành sản phẩm thực tế. CLB Khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Ninh Bình đã xây dựng kế hoạch hoạt động đến năm 2026, trong đó chú trọng ký kết hợp tác với các trường THPT và đại học trên địa bàn nhằm triển khai các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kiến thức khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và kỹ năng STEM. Qua đó, giúp thế hệ trẻ trang bị nền tảng tư duy KHCN, nâng cao năng lực số, sẵn sàng hội nhập trong kỷ nguyên mới.

Có thể thấy, các hoạt động thúc đẩy phong trào nghiên cứu KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong thanh, thiếu niên nói chung của tỉnh ta thời gian qua đang góp phần từng bước hình thành môi trường giáo dục mở, khuyến khích học sinh, sinh viên nuôi dưỡng đam mê, tư duy sáng tạo và khả năng ứng dụng KHCN vào đời sống. Đây không chỉ là hướng đi phù hợp với chiến lược phát triển của địa phương, mà còn là nền tảng quan trọng để xây dựng nguồn nhân lực trẻ có tri thức, bản lĩnh và khát vọng cống hiến, góp phần đưa Ninh Bình trở thành điểm sáng về đổi mới sáng tạo và phát triển KHCN của khu vực đồng bằng sông Hồng.