Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV: Thảo luận việc triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia

Trước khi tiến hành thảo luận, Quốc hội nghe đồng chí Y Thanh Hà Niê Kđăm, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội trình bày báo cáo và xem video clip về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia: xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Theo đó, năm 2022, Quốc hội quyết định thành lập Đoàn giám sát chuyên đề về việc triển khai thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025. Đoàn giám sát đã tiến hành giám sát trực tiếp Chính phủ, 11 bộ, ngành và 15 tỉnh đại diện cho các vùng, miền và mức độ thụ hưởng các Chương trình.

Đây là lần đầu tiên Quốc hội tiến hành giám sát tổng hợp 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, được thực hiện vào giữa nhiệm kỳ. Nội dung trọng tâm là giám sát, đánh giá tiến trình chính sách và công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện; nhất là trong bối cảnh các Chương trình đang bị chậm tiến độ theo mục tiêu, yêu cầu đề ra.

Về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Quốc hội đã thông qua chủ trương tại Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021, có tổng kinh phí tối thiểu là 196.332 tỷ đồng. Ngoài chính sách chung, Chương trình còn có 6 chuyên đề trọng tâm và thực hiện trên địa bàn 63 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Tính đến ngày 30/6/2023, cả nước có 6.022/8.177 xã (73,65%) đạt chuẩn nông thôn mới, 1.331 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 176 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; có 263/644 đơn vị cấp huyện (40,8%) được công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới; 19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Về Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững  giai đoạn 2021 - 2025 được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 24/2021/QH15, có tổng vốn tối thiểu là 75.000 tỷ đồng, với 7 dự án, 11 tiểu dự án được thực hiện trên địa bàn cả nước. Chương trình đã thực hiện cơ bản đạt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số hằng năm theo Nghị quyết 24 đề ra.

Về chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 120/2020/QH14, ngày 19/6/2020, có kinh phí tối thiểu là 137.664 tỷ đồng, gồm 10 dự án, 14 tiểu dự án thực hiện trên địa bàn 49 tỉnh. Mặc dù còn nhiều khó khăn trong triển khai thực hiện nhưng theo Báo cáo của Chính phủ tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số năm 2022 giảm 3,4%, đạt và vượt mục tiêu kế hoạch giao.

Báo cáo của Đoàn giám sát cũng nêu rõ các tồn tại, hạn chế, vướng mắc chung và của từng Chương trình; phân tích các nguyên nhân và đưa ra 4 bài học kinh nghiệm; đồng thời nêu một số kiến nghị cụ thể đối với Quốc hội, đối với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, đối với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội, đối với địa phương.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao việc Quốc hội quyết định giám sát ngay trong quá trình thực hiện nhằm nhận diện đúng kết quả, những khó khăn để tập trung tháo gỡ, tạo chuyển biến. Đồng thời đánh giá cao sự nỗ lực, trách nhiệm, quyết tâm của Đoàn giám sát; sự phối hợp của Chính phủ, các cơ quan của Trung ương, các địa phương… góp phần nâng cao chất lượng giám sát tối cao của Quốc hội.

Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội cũng nêu một số kiến nghị như: rà soát, sửa đổi và ban hành các văn bản hướng dẫn dễ hiểu, kịp thời hơn; hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật liên quan; xem xét sửa đổi, bổ sung các tiêu chí phù hợp với thực tiễn; phân quyền nhiều hơn cho địa phương; bố trí cán bộ chuyên trách thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia đối với cấp xã; thống nhất một cơ chế quản lý, sử dụng chung, lồng ghép nguồn vốn chính sách Nhà nước cho 3 Chương trình; kéo dài thời hạn giải ngân vốn thực hiện...

Sau khi nghe các ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương đã giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm.

Thái Học