Huyện Ý Yên chủ động“4 tại chỗ”, “3 sẵn sàng” ứng phó thiên tai

Trước diễn biến ngày càng phức tạp của biến đổi khí hậu, huyện Ý Yên đã chủ động triển khai đồng bộ, quyết liệt các phương án phòng, chống thiên tai (PCTT) và tìm kiếm cứu nạn (TKCN) theo phương châm “4 tại chỗ” và “3 sẵn sàng” nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối tính mạng, tài sản của Nhà nước và nhân dân, hạn chế thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra.

Huyện Ý Yên có 3 con sông Đào, Đáy, Chanh chảy qua địa bàn nên thường xuyên nằm trong vùng bị tác động bởi bão, lũ và ngập úng cục bộ. Toàn huyện có 2 tuyến đê chính cấp II là Tả Đáy, Hữu Đào với tổng chiều dài gần 40km và hơn 30km đê bối, bờ bao sản xuất, cùng hàng loạt công trình PCTT khác như kè, cống, trạm bơm, đập điều tiết. Cùng với đó là nhiều công trình, nhà máy, xí nghiệp đang hoạt động và khoảng 3.430 hộ dân sinh sống ở vùng ngoài đê, trong và ngoài bối, khu vực có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi thiên tai. 

Được sự quan tâm của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và phối hợp các sở, ngành của tỉnh, tuyến đê, bối trên địa bàn huyện được đầu tư, nâng cấp như: tuyến đê Tả Đáy dài hơn 32km được bê tông hóa phần lớn và mở rộng nhiều đoạn mặt đê, 22 cống dưới đê được sửa chữa, bảo dưỡng hoạt động ổn định; tuyến đê Hữu Đào gần 7,7km được bê tông hóa cứng mặt… cơ bản đáp ứng yêu cầu PCTT. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những điểm yếu cần khắc phục, như tình trạng mặt đê bị nứt gãy, một số cống đã xuống cấp như cống Tây Vĩnh, cống Đông Duy, cống Yên Bằng… Tình trạng tương tự cũng ghi nhận trên tuyến đê Hữu Đào và các tuyến đê bối, nơi có nhiều điểm sạt lở, lỗ rò, thẩm lậu do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3 (bão YAGI) năm 2024. Công trình kè trên địa bàn đã được nâng cấp từng bước, song vẫn còn nhiều đoạn đã xuống cấp như kè Xung Tần, một phần kè Quỹ Độ. Cùng với đó, hệ thống thủy lợi cũng được kiên cố hóa ở nhiều tuyến cấp I và II, nhưng tỷ lệ hoàn thiện ở cấp III vẫn còn thấp, đòi hỏi phải tiếp tục đầu tư đồng bộ. Việc đánh giá đầy đủ các rủi ro thiên tai và phân vùng nguy cơ đang được huyện triển khai nhằm đảm bảo việc xây dựng các phương án phòng chống, ứng phó sát thực, hiệu quả. Các hiện tượng như bão, lũ, áp thấp, sét, hạn hán, rét hại, sạt lở… đều được xác định là thường xuyên xảy ra và được xếp loại theo cấp độ rủi ro. Đặc biệt, huyện đã ghi nhận nhiều điểm ngập sâu trên 2m trong mùa lũ năm 2024, ảnh hưởng tới gần 7.500ha lúa, hàng trăm ha cây màu và thủy sản; gần 1.000 hộ dân bị ngập nước từ 1-3m; một số di tích và chợ truyền thống cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho huyện là phải nâng cao tính chủ động phòng thay vì chỉ “chống” sau khi thiên tai xảy ra.

Trên cơ sở các chỉ đạo của Trung ương và Kế hoạch số 72/KH-UBND ngày 18/4/2025 của UBND tỉnh về PCTT và TKCN tỉnh Nam Định năm 2025, huyện Ý Yên đã xây dựng kế hoạch PCTT và TKCN năm 2025 với những nhiệm vụ rõ ràng, cụ thể, theo phương châm “4 tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ; hậu cần tại chỗ) và “3 sẵn sàng” (phòng ngừa chủ động; ứng phó kịp thời; khắc phục khẩn trương và hiệu quả). Ban Chỉ huy PCTT và TKCN của huyện đã sớm được kiện toàn, thành lập các cụm PCTT trên đê và bộ phận chống úng nội đồng; phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên và hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Để sẵn sàng vận hành các phương án PCTT, Ban Chỉ huy PCTT và TKCN huyện thường xuyên bám sát, theo dõi chặt chẽ tình hình diễn biến của thời tiết, kịp thời ban hành các công điện, văn bản chỉ đạo đến các xã, thị trấn trên địa bàn, xác định các vị trí xung yếu và thông báo các xã có dân cư sinh sống ngoài đê có phương án di dời khi có nguy cơ ngập lụt. Trực tiếp chỉ huy công tác xử lý các sự cố ngay từ giờ đầu, đảm bảo an toàn hệ thống đê điều và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Hiện mọi điều kiện về nhân lực, vật lực, các phương tiện cứu hộ khi cần thiết đã được chuẩn bị sẵn sàng. Trong đó, 100% các xã, thị trấn có đội xung kích với tổng quân số trên 2.400 người; huy động hơn 300 người tham gia lực lượng tuần tra, canh gác. Về vật tư dự trữ, huyện đã chuẩn bị hơn 2.500m3 đá hộc, 167,7m3 đá dăm, 66 bộ rọ thép, 25 nhà bạt, 297 áo phao cứu sinh, 8 phao bè, 822 phao tròn, gần 10 nghìn m2 bạt chắn sóng, 4.700 chiếc bao tải; trong đó đã phân bổ giao các xã ven đê quản lý 23 bộ nhà bạt, 255 áo phao cứu sinh, 7 phao bè, 622 phao tròn. Ngoài ra, các xã, thị trấn cũng chuẩn bị sẵn sàng các vật tư khác như bạt chắn sóng, đắp bổ sung đất dự trữ 750m3 ở vị trí gần các cống dưới đê, 38,5 nghìn cây tre, 22 nghìn con rồng rào, xe vận tải nhỏ... Các hộ dân cũng chủ động chuẩn bị nhiều bao tải để đựng đất hỗ trợ phòng, chống úng lụt khi cần thiết. 

Trong chiến dịch thủy lợi nội đồng vụ đông - xuân 2024-2025, Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi huyện đã phối hợp với Ban Nông nghiệp các xã, thị trấn, các HTX nông nghiệp thực hiện vượt kế hoạch đào đắp, khơi thông dòng chảy nhằm đảm bảo tưới tiêu, điều hòa nước phục vụ sản xuất và PCTT. Giữa tháng 5, huyện đã tổ chức diễn tập phương án PCTT và TKCN năm 2025 tại xã Yên Phúc với 2 nội dung chính theo phương châm “4 tại chỗ” và “3 sẵn sàng” là: vận hành cơ chế và thực binh xử trí các tình huống thiên tai phức tạp. Thông qua các tình huống cụ thể, sát đúng với tình hình thực tế của địa phương, cuộc diễn tập đã góp phần nâng cao năng lực chỉ huy, điều hành, chủ động ứng phó của cấp ủy, chính quyền các cấp trong mọi tình huống diễn biến xấu nhất khi có mưa bão, lũ lụt xảy ra. Đồng thời nâng cao ý thức cảnh giác của người dân, tinh thần sẵn sàng của lực lượng xung kích phối hợp cùng lực lượng chức năng khẩn trương di dời người dân và khắc phục sự cố giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản và bảo vệ sản xuất.

Huyện đã thực hiện việc lồng ghép nội dung phòng tránh rủi ro thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, tất cả các quy hoạch chung và quy hoạch chuyên ngành của huyện từ hạ tầng đô thị đến sản xuất nông nghiệp, từ thủy lợi đến công nghiệp đều phải đánh giá nguy cơ rủi ro, điều chỉnh phù hợp với các kịch bản thiên tai. Các dự án phát triển mới đều được yêu cầu đánh giá tác động thiên tai và cam kết giảm nhẹ rủi ro. Huyện cũng yêu cầu quy hoạch nào chưa đáp ứng tiêu chí an toàn trước thiên tai phải được điều chỉnh hoặc loại bỏ; đây là một bước chuyển tư duy từ “đối phó” sang “phòng ngừa thông minh”, đúng với tinh thần Chiến lược quốc gia PCTT đến năm 2030, tầm nhìn 2050.

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị theo đúng phương châm “4 tại chỗ” và “3 sẵn sàng” cùng sự chủ động của người dân, huyện Ý Yên quyết tâm hạn chế thấp nhất thiệt hại về người và tài sản do thiên tai gây ra khi mùa mưa, bão đang đến gần.

Bài và ảnh: Ngọc Ánh