Hưởng ứng Ngày Dân số Thế giới (11/7): Thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng dân số trong tình hình mới

Thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW  ngày 25/10/2017 của BCH Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới, công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực. Chính sách DS thực hiện toàn diện các mặt: quy mô DS, cơ cấu, phân bố DS; đặc biệt chú trọng chất lượng DS gắn mật thiết với phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, đảm bảo cho sự phát triển nhanh, bền vững của tỉnh.

Sự vào cuộc tích cực
của cả hệ thống chính trị

Nam Định là tỉnh đông dân và có mật độ DS cao so với cả nước (hơn 1.000 người/km², đứng thứ 7 trong khu vực đồng bằng sông Hồng và thứ 8 toàn quốc). Để nâng cao hiệu quả công tác DS-KHHGĐ trong tình hình mới, ngành Y tế đã chủ động phối hợp với các sở, ngành tham mưu UBND tỉnh ban hành các văn bản để chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện trên các lĩnh vực liên quan: Kế hoạch số 17/KH-UBND của UBND tỉnh ngày 01/2/2018 về thực hiện Chương trình hành động số 21-CTr/TU ngày 14/12/2017 của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW về công tác DS trong tình hình mới; Kế hoạch số 73/KH-UBND của UBND tỉnh ngày 12/7/2021 thực hiện Chương trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tỉnh Nam Định đến năm 2030; Kế hoạch số 93/KH-UBND ngày 19/8/2021 thực hiện Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2021-2025; Kế hoạch số 67/KH-UBND ngày 28/7/2020 về việc thực hiện Chương trình truyền thông DS đến năm 2030; Kế hoạch số 95/KH-UBND ngày 19/8/2021 về đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác DS các cấp giai đoạn 2021-2030.

Thời gian qua, công tác DS của tỉnh đã đạt được những kết quả quan trọng, nhận thức và thực hiện của người dân về chính sách DS-KHHGĐ đã có những chuyển biến tích cực, tỷ suất sinh thô hàng năm giảm; quy mô gia đình có 2 con được chấp nhận ngày càng rộng rãi; kiểm soát được tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân trong tỉnh. Các chỉ số sức khỏe của người dân được cải thiện, tuổi thọ bình quân là 74,5 tuổi. Năm 2023, mức giảm tỷ suất sinh là 0,36%o; tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm còn 0,6%; có 18.034 trẻ em được sàng lọc sơ sinh, đạt 73,5% trên tổng số trẻ em sinh ra; 20.988 phụ nữ được sàng lọc trước sinh, đạt 83,5% trong tổng số phụ nữ mang thai.

Công tác tuyên truyền, giáo dục về DS được các ngành chức năng, các đoàn thể, địa phương triển khai đồng bộ bằng nhiều hình thức. Tập trung tuyên truyền thông điệp “mỗi cặp vợ chồng nên sinh 2 con”, ưu tiên vận động giảm sinh ở địa phương có mức sinh cao. Cung cấp các thông tin về chăm sóc sức khỏe chủ động cho người cao tuổi và cho người thân của người cao tuổi; chăm sóc sức khoẻ sinh sản (SKSS) và chăm sóc dinh dưỡng, chế độ tập luyện, vệ sinh cá nhân cho học sinh tại các trường THCS, THPT; lợi ích của việc sàng lọc trước sinh và sơ sinh; lợi ích của việc phát hiện và điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, biện pháp dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung; cách chế biến thức ăn và chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai, bà mẹ có con dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng và thừa cân béo phì... đã tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức, tâm lý, tập quán của cộng đồng. Hàng năm, Sở Y tế phối hợp với các ban, ngành hữu quan tăng cường truyền thông nhân các sự kiện: Ngày Người cao tuổi Việt Nam (06/6), Ngày Dân số thế giới (11/7), Ngày Tránh thai thế giới (26/9), Ngày quốc tế Người cao tuổi (01/10), Ngày quốc tế Trẻ em gái (11/11).

Năm 2023, Chi cục DS-KHHGĐ đã tổ chức 40 hội nghị truyền thông vận động, tư vấn cộng đồng về cung cấp dịch vụ KHHGĐ cho 6.000 phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Tổ chức 10 hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng tư vấn vận động đối tượng sử dụng các biện pháp tránh thai cho hơn 1.000 cộng tác viên tại các huyện, thành phố. Tổ chức 25 lớp tập huấn nâng cao năng lực về “truyền thông trong lĩnh vực DS” cho 2.421 cán bộ làm công tác DS các cấp. Tổ chức truyền thông chăm sóc SKSS vị thành niên, thanh niên cho 2.500 học sinh tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh như: THPT Trần Văn Lan, THPT Trần Hưng Đạo, THPT Nguyễn Khuyến, THCS Tống Văn Trân… Tổ chức 18 hội nghị tập huấn cung cấp kiến thức, kỹ năng về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh cho 1.277 người là cán bộ chuyên trách, cộng tác viên DS, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, phường, người hoạt động không chuyên trách ở thôn (xóm), tổ dân phố. 14 hội nghị truyền thông về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại gia đình và cộng đồng với 1.330 người.

“Đầu tư cho công tác dân số
là đầu tư cho phát triển bền vững”

Ngày DS Thế giới năm nay cũng là dịp kỷ niệm tròn 30 năm thực hiện Chương trình Hành động Hội nghị quốc tế về DS và phát triển. Theo Quỹ DS Liên hợp quốc, trên toàn cầu còn nhiều vấn đề chưa được đáp ứng. Mỗi ngày, trên thế giới có khoảng 800 phụ nữ tử vong vì những nguyên nhân có thể phòng tránh được có liên quan đến thai sản. Điều này tương đương với hơn 290 nghìn phụ nữ tử vong mỗi năm. Bạo lực đối với phụ nữ ảnh hưởng đến gần 1/3 phụ nữ trên toàn thế giới. Hiện mới chỉ khoảng 55% phụ nữ trên thế giới có khả năng tự đưa ra quyết định về SKSS và tình dục của mình. Một nửa DS thế giới hiện đang sống ở các trung tâm đô thị; đến năm 2050, con số này sẽ là gần 70%... Hưởng ứng Ngày DS thế giới năm 2024, Việt Nam lựa chọn chủ đề “Đầu tư cho công tác DS là đầu tư cho phát triển bền vững”. Trong 30 năm qua, Việt Nam, trong đó có tỉnh Nam Định, đã áp dụng những cách tiếp cận sáng tạo để giải quyết tình trạng bất bình đẳng và thu hẹp khoảng cách về phát triển kinh tế - xã hội giữa các vùng và các nhóm dân cư. 

Bên cạnh kết quả đạt được, cũng như các địa phương trong cả nước, Nam Định đang đối mặt với vấn đề “già hoá dân số”. Tỷ lệ người cao tuổi hiện nay chiếm khoảng 13% DS toàn tỉnh; mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn đang ở mức rất cao so với mức cân bằng tự nhiên (115,7 bé trai/100 bé gái). Tỉ lệ trẻ sơ sinh được xét nghiệm sàng lọc hàng năm đạt thấp so với chỉ tiêu được giao. Hệ thống y tế về lão khoa chưa đáp ứng được nhu cầu khám, chữa bệnh ngày càng tăng của người cao tuổi. Mạng lưới chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng chưa được hình thành, cơ sở chăm sóc tập trung chưa phát triển. Đội ngũ cán bộ chuyên trách và cộng tác viên về DS thường xuyên biến động, do đó công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Hiện nay, thù lao cho cộng tác viên DS rất thấp (150 nghìn đồng/tháng); 6 tháng năm 2024 vẫn chưa có thuốc, vật tư tiêu hao cho công tác triển khai làm dịch vụ KHHGĐ tại địa phương trong tỉnh.

Với mục tiêu thực hiện tốt công tác DS và phát triển trong tình hình mới, theo tinh thần chủ đề của Ngày DS Thế giới năm nay, trong thời gian tới tỉnh ta tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội, sự tham gia hưởng ứng tích cực của các tầng lớp nhân dân để thực hiện hiệu quả kế hoạch hành động giai đoạn 2020-2025 của tỉnh Nam Định thực hiện Chiến lược DS đến năm 2030 theo Quyết định số 1679/QĐ-TTg ngày 22/11/2019 của Thủ tướng Chính phủ. Giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng DS và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. 

Phấn đấu đến năm 2025, toàn tỉnh đạt và vượt chỉ tiêu: Tiếp tục giảm sinh nhằm đưa mức sinh về mức sinh thay thế, tỉ suất sinh thô giảm trung bình hàng năm từ 0,10-0,15%o. 100% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ được tiếp cận thuận tiện với các biện pháp tránh thai hiện đại, phòng tránh vô sinh và hỗ trợ sinh sản. Kiểm soát tốc độ gia tăng, từng bước đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, phấn đấu đạt mức 113 bé trai/100 bé gái. Tỉ lệ cặp nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khoẻ trước khi kết hôn đạt 60%; tuổi thọ bình quân đạt 75,3 tuổi, trong đó thời gian khoẻ mạnh tối thiểu 67 năm. Thích ứng với già hoá DS, đẩy mạnh chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi; có 60% số xã, phường đạt tiêu chí môi trường thân thiện với người cao tuổi; 100% người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế, được quản lý sức khoẻ, khám, chữa bệnh, chăm sóc tại gia đình, cộng đồng, cơ sở chăm sóc tập trung. Đẩy mạnh các hoạt động truyền thông giáo dục về DS và phát triển với nội dung, phương thức phù hợp từng nhóm đối tượng, nâng cao nhận thức, thực hành về bình đẳng giới, đề cao giá trị của trẻ em gái, vai trò, vị thế của phụ nữ trong gia đình và xã hội. Xây dựng các chuẩn mực, giá trị xã hội phù hợp nhằm thực hiện hiệu quả bình đẳng giới, loại trừ dần nguyên nhân sâu xa của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Vận động thanh niên thực hiện tư vấn và khám sức khoẻ trước khi kết hôn, không tảo hôn; phụ nữ mang thai thực hiện tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh; trẻ sơ sinh được thực hiện tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh bẩm sinh.

Đổi mới toàn diện nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục DS, SKSS trong và ngoài nhà trường; phù hợp với từng cấp học, lứa tuổi, bảo đảm yêu cầu hình thành kiến thức, kỹ năng và hành vi về DS, SKSS đúng đắn, có hệ thống ở thế hệ trẻ. Củng cố mạng lưới cung cấp dịch vụ KHHGĐ theo hướng bảo đảm các cơ sở y tế tuyến huyện, cung cấp được tất cả các loại dịch vụ KHHGĐ, các cơ sở y tế tuyến xã cung cấp các dịch vụ KHHGĐ cơ bản. Mở rộng mạng lưới, phổ cập chương trình cung cấp dịch vụ tầm soát, chẩn đoán, can thiệp, điều trị sớm bệnh, tật trước sinh, sơ sinh cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Khuyến khích các hoạt động xã hội hóa hoạt động sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh nhằm nâng cao chất lượng và đáp ứng nhu cầu của người dân. Tiếp tục kiện toàn, ổn định tổ chức bộ máy làm công tác DS theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ làm công tác DS các cấp, các ngành; đáp ứng yêu cầu triển khai toàn diện công tác DS.

Bài và ảnh: Việt Thắng