Với nhiều thanh, thiếu niên, các quán chè, kem, thức ăn sẵn ở khu vực quanh cổng trường THPT chuyên Lương Văn Tụy đã trở thành địa điểm quen thuộc. Chỉ với 10.000 đồng/cốc chè các loại hoặc ly kem tươi là các khách hàng trẻ tuổi tha hồ thưởng thức các loại đồ uống theo sở thích. Nào là chè thập cẩm, chè bưởi, chè mít, kem xôi, kem bảy màu, chè trân châu…món nào trông cũng bắt mắt, hấp dẫn. Vào các quán giải khát kiểu này, khách phần lớn là lứa tuổi học sinh. Tuy nhiên, không thường xuyên nhưng những khách hàng là công chức, người lao động vẫn ghé quán bởi đây là những đồ uống khá hợp túi tiền. Đã nhiều dịp làm thực khách tại các quán giải khát này, theo đánh giá của nhiều người, các thực phẩm được chế biến tại đây khá ngon, giá cả lại phải chăng. Chỉ có duy nhất một điều mà ít người để ý đó là nguyên liệu để làm nên các ly kem, cốc chè đó liệu đã đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm?
Một lần làm khách tại một quán chè ở khu vực đó, nhân lúc gọi một ly chè khoai môn, thấy tôi thắc mắc về một hộp nhựa đựng phụ gia thực phẩm có màu tím giống khoai môn, chị chủ hàng vội giải thích: Phụ gia thực phẩm của cửa hàng chị đều được nhập từ cơ sở có uy tín nên các em cứ yên tâm (?). Chỉ nghe vậy, chúng tôi đã bớt hào hứng với ly chè khoai môn vì mọi khi đến thưởng thức, vẫn nghĩ màu tím của khoai môn là màu tự nhiên…
Một lần cùng tham gia đoàn kiểm tra liên ngành về vệ sinh an toàn thực phẩm của tỉnh đi kiểm tra các cơ sở kinh doanh thực phẩm quanh khu vực chợ Rồng, chúng tôi đã hết sức bất ngờ khi lần đầu tiên được tận mắt trông thấy các loại phụ gia thực phẩm được bày bán tại đây. Đúng là không thiếu bất cứ một loại gì: Nếu cần vị thịt bò để cho vào nồi nước dùng làm phở bò, rất sẵn loại gia vị bò, cần mùi cam để cho vào nước giải khát có tên nước cam, cũng có. Muốn ăn chè cốm có màu xanh nõn và vị cốm thơm lừng, không khó để tìm…
Thậm chí, loại hạt trân châu mà trong các loại chè người ta vẫn hay cho lẫn vào, khi ăn có cảm giác cắn sần sần cũng được bán nốt. Không hiểu người ta phải mất công ninh loại hạt có tên trân châu ấy bao lâu, chỉ biết rằng khi chúng tôi đưa răng ra cắn thử, hạt trân châu cứng nhắc, không hề suy chuyển. Ngay khi chậu đựng hạt màu xanh nõn được gọi là hạt cốm, cầm trên tay và cắn thử cũng hết sức khó vỡ…
Chính từ việc được chứng kiến các mặt hàng phụ gia thực phẩm được bày bán rất đa dạng, phong phú đã khiến hầu hết những người có mặt đều "ngao ngán" cho các loại kem, chè mà mình và bạn bè, gia đình vẫn yêu thích. Đồ uống mùa hè được chế biến, kinh doanh tại một số khu vực còn "đỡ", tại một số tuyến đường như: khu vực gần Nhà thi đấu TDTT tỉnh, khu ngã ba tam giác, tại một số chợ thực phẩm…trên địa bàn thành phố Ninh Bình, đồ uống là các loại chè, nước mía…được bày bán ngay sát lề đường, hứng đủ mọi khói, bụi từ xe cộ qua lại.
Mặc dù điều kiện đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại các địa điểm này chưa cao nhưng khách hàng nào mấy người để ý. Khi đã mệt mỏi, khát nước trong thời tiết nắng nóng, chỉ cần được thỏa cơn khát bằng cốc chè, ly kem hay cốc nước mía, nước sấu…là đã hết sức thỏa mãn, không cần nghĩ đến chất lượng thực phẩm, đồ uống mà mình đang sử dụng có đảm bảo hay không.
Bên cạnh đó, tham gia vào đội quân giải khát mùa hè, còn có những gánh hàng rong len lỏi vào các ngõ phố. Trên quang gánh chỉ đơn giản là chè đậu đen, chè đậu xanh, nhưng đôi quanh gánh tung tẩy khắp các phố, phường và cũng có cho riêng mình những khách hàng đặc biệt. Thậm chí, hiện nay một số quán giải khát đã phục vụ nhu cầu khách hàng hết sức nhiệt tình bằng cách chỉ cần gọi điện đến cửa hàng yêu cầu loại chè, kem là nhân viên của cửa hàng đưa đến tận nhà. Tuy nhiên, cách bán hàng này chỉ áp dụng cho khách hàng gọi với số lượng nhiều.
Để thỏa mãn nhu cầu về đồ uống ngày hè mà vẫn đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, nhiều gia đình đã mua nguyên liệu về để chế biến các món chè, kem yêu thích. Theo nhiều bà nội trợ, chế biến tại nhà vừa đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, chi phí bỏ ra lại rất thấp, nếu khéo tay, biết cách chế biến thì món chè, kem tự làm cũng ngon không kém ngoài quán.
So sánh từ các món đồ uống tự làm với các đồ uống bán ngoài hàng, giá cả chênh nhau rất xa. Chính vì yếu tố lợi nhuận nên ngày càng nhiều các hàng đồ uống xuất hiện, chất lượng thực phẩm là điều không ai dám chắc chắn. Vào mỗi dịp hè, đây là mặt hàng thực phẩm bán rất chạy, thu hút đông khách hàng. Nếu hoạt động chế biến, kinh doanh giải khát này không có sự quản lý, kiểm tra, giám sát thường xuyên từ ngành chức năng, nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm, ngộ độc thực phẩm rất dễ xảy ra.
Lý Nhân