Duy trì, phát triển hệ thống đo lường

Hoạt động đo lường có vai trò quan trọng đối với đời sống kinh tế - xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế. Đo lường thống nhất và chính xác góp phần đảm bảo công bằng xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức, cá nhân trong các giao dịch kinh tế, dân sự; sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, vật tư, năng lượng; đảm bảo an toàn; bảo vệ sức khoẻ và môi trường; đẩy mạnh phát triển khoa học và công nghệ; tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước; là công cụ đắc lực góp phần nâng cao năng suất, chất lượng hàng hóa, dịch vụ… 
Thực hiện Đề án về “Tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế giai đoạn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” của Thủ tướng Chính phủ (theo Quyết định số 996/QĐ-TTg, ngày 10-8-2018); ngày 16-7-2019 UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 96/KH-UBND về triển khai Đề án 996, trong đó đặt mục tiêu: “Phát triển cơ sở vật chất, hạ tầng dịch vụ kỹ thuật đo lường theo hướng đồng bộ, hiện đại, đáp ứng hội nhập quốc tế và nhu cầu đảm bảo đo lường chính xác cho hoạt động doanh nghiệp, phù hợp quy hoạch và điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh; đến năm 2030 sẽ phát triển được ít nhất 15 chuẩn đo lường, chất chuẩn các loại đáp ứng nhu cầu đảm bảo đo lường chính xác cho doanh nghiệp”.

Để đạt được mục tiêu trên, hàng năm Sở Khoa học và Công nghệ (KH và CN), đơn vị được giao chủ trì thực hiện Kế hoạch 96/KH-UBND đã tổ chức lồng ghép các hoạt động thông tin, tuyên truyền về Đề án 996, Kế hoạch 96 cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; phối hợp với các đơn vị liên quan định kỳ rà soát các văn bản quy phạm pháp luật, xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và phê duyệt các nhiệm vụ KH và CN cấp tỉnh về đo lường; đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ về đo lường cho công chức của các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố, các xã, phường, thị trấn và các cán bộ tham gia hoạt động đo lường của doanh nghiệp… Từ năm 2022 đến nay, Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Sở KH và CN) đã tổ chức các hội nghị tập huấn “Đảm bảo đo lường theo Đề án 996”, “Hướng dẫn nghiệp vụ kiểm tra đo lường tại cơ sở” và hội thảo “Duy trì, phát triển hệ thống đo lường tại địa phương” nhằm tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn thực hiện chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp; thu thập nhu cầu, ý kiến đóng góp của các doanh nghiệp về mong muốn cải tiến đo lường tại cơ sở; phổ biến, nâng cao nhận thức nghiệp vụ kiểm tra Nhà nước về đo lường, quyền và nghĩa vụ của các đơn vị quản lý Nhà nước, của tổ chức, cá nhân trong hoạt động quản lý về đo lường.

Theo thống kê, toàn tỉnh có gần 200 chợ, trung tâm thương mại và trên 3.000 doanh nghiệp sản xuất công nghiệp chủ yếu như: dệt - may, thuốc và hóa dược, cơ khí, chế biến gỗ, chế biến thực phẩm - đồ uống, đóng tàu, vật liệu xây dựng… Trong đó, có trên 1 triệu phương tiện đo nhóm 2 các loại thuộc diện phải kiểm định và hàng trăm nghìn phương tiện đo nhóm 1 đa dạng về chủng loại cần hiệu chuẩn. Trong khi đó hiện nay, trên địa bàn tỉnh chỉ có 2 tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn phương tiện đo, trên 20 phòng thử nghiệm các loại. Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN (Sở KH và CN) là 1 trong 2 tổ chức được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Bộ KH và CN) công nhận hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo theo quy định của Luật Đo lường. Đồng chí Đào Thành Chuyên, Phó Giám đốc Trung tâm cho biết: “Thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công trong lĩnh vực đo lường, Trung tâm được đầu tư hệ thống chuẩn đo lường thông dụng trong thương mại và công nghiệp gồm 7 lĩnh vực: điện, áp suất, khối lượng, dung tích, độ dài, nhiệt, lực - độ cứng. Với hiện trạng về hệ thống chuẩn nêu trên, Trung tâm đã được công nhận đạt chuẩn năng lực kiểm định 34/60 loại phương tiện đo phải kiểm định theo quy định của Nhà nước”. Những năm qua, việc kiểm định, hiệu chuẩn phương tiện đo tại Nam Định do Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN thực hiện vẫn diễn ra thường xuyên, liên tục. Bình quân mỗi năm, trung tâm kiểm định, hiệu chuẩn 24 nghìn phương tiện đo trên địa bàn. Bên cạnh đó, trung tâm đã tổ chức thực hiện kịp thời kiểm định phương tiện đo cho các tổ chức, cá nhân theo kiến nghị của công tác thanh tra, kiểm tra; chủ động rà soát, cập nhật và định kỳ cung cấp thông tin kiểm định cho bộ phận quản lý Nhà nước. Trong quá trình kiểm định, hiệu chuẩn và tham gia các đoàn kiểm tra đo lường đã phát hiện, loại bỏ nhiều phương tiện đo không đảm bảo yêu cầu, giúp các cơ quan chức năng xử lý vi phạm và giúp đỡ các tổ chức, cá nhân khắc phục kịp thời sai lệch của phương tiện đo…

Với năng lực của Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN cùng hoạt động của một tổ chức kiểm định phương tiện đo điện năng là Công ty TNHH một thành viên Thí nghiệm điện miền Bắc (Tổng Công ty Điện lực miền Bắc), Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã thực hiện kiểm soát phần lớn các phương tiện đo quan trọng (trung bình kiểm định, hiệu chuẩn khoảng 160 nghìn lượt phương tiện đo/năm) trong giao nhận thương mại, đảm bảo an toàn sức khỏe trên địa bàn.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc duy trì, phát triển hệ thống đo lường của tỉnh hiện vẫn còn gặp những khó khăn. Đồng chí Đào Việt Hà, Chi cục Trưởng Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cho biết: Thực tế sau 3 năm thực hiện Đề án 996 của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch 96 của UBND tỉnh và trong quá trình quản lý Nhà nước về đo lường cho thấy, hệ thống chuẩn đo lường là tài sản Nhà nước ở địa phương hiện nay đang được giao cho đơn vị sự nghiệp công lập quản lý, khai thác. Tuy nhiên, đơn vị hoạt động theo cơ chế tự chủ chi thường xuyên nên việc bảo quản, duy trì đảm bảo tính liên kết với chuẩn đo lường quốc gia còn nhiều bất cập (chưa liên kết thường xuyên, hệ thống thiết bị hư hỏng, thiếu chính xác); việc khai thác, sử dụng chưa hiệu quả (có chuẩn nhưng năng lực thực hiện phép đo còn hạn chế); trong nhiều năm qua chưa được đầu tư mở rộng lĩnh vực đo hoặc nâng cao độ chính xác của chuẩn hiện có… do nhiều nguyên nhân và chưa có giải pháp căn cơ. Công nghệ đo lường trên thế giới ngày càng phát triển cùng với thành tựu của cách mạng 4.0, nhiều thiết bị đo mới ra đời ứng dụng công nghệ không tiếp xúc, đo từ xa, đo tự động… với độ chính xác cao, tích hợp nhiều tính năng đáp ứng nhu cầu đo đạc của con người và quá trình chuyển đổi số. Đây cũng là vấn đề đặt ra đối với hoạt động đo lường (cả đo lường pháp quyền và đo lường công nghiệp) không chỉ ở tỉnh Nam Định.

Thời gian tới, để hoàn thành thắng lợi Kế hoạch 96/KH-UBND, Sở KH và CN chỉ đạo Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tiếp tục tuyên truyền, hỗ trợ chương trình đảm bảo đo lường đối với các doanh nghiệp thực hiện phép đo nhóm 1. Thực hiện điều tra, khảo sát để nắm bắt nhu cầu đo lường của doanh nghiệp trên địa bàn, từ đó định hướng thiết lập chuẩn đo lường cho đơn vị sự nghiệp công lập phục vụ quản lý Nhà nước và những lĩnh vực đẩy mạnh xã hội hóa. Chỉ đạo Trung tâm Ứng dụng, Dịch vụ KH và CN xây dựng, hoàn thiện cơ sở pháp lý để thực hiện dịch vụ công “Thiết lập, duy trì, bảo quản, khai thác chuẩn đo lường”./.

Bài và ảnh: Ngọc Ánh