Du lịch Ninh Bình: Nỗ lực nâng tầm từ “lượng” sang “chất”

Tăng trưởng phục hồi mạnh mẽ

Nhìn lại nhiệm kỳ 2020-2025 có thể thấy, ngành Du lịch Việt Nam nói chung và du lịch Ninh Bình đã trải qua một giai đoạn đầy thử thách, biến động với nhiều khó khăn, thậm chí “chưa từng có trong tiền lệ”, trong đó có đại dịch COVID-19. Tuy nhiên theo các chuyên gia, mặc dù là ngành chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch, song du lịch cũng là ngành có tốc độ phục hồi, phát triển nhanh nhất. Trong đó, Ninh Bình được đánh giá là điểm sáng với nhiều chính sách mở cửa, phục hồi hiệu quả.

Theo Sở Du lịch Ninh Bình, giai đoạn vừa qua, ngành Du lịch của 3 địa phương trước khi hợp nhất đều đạt được nhiều kết quả tích cực. Tiêu biểu như tỉnh Ninh Bình (cũ), mặc dù chịu thiệt hại không nhỏ của đại dịch song ngành Du lịch đã chứng kiến bước phát triển đột phá. Tổng lượt khách du lịch từ mức 2,62 triệu lượt năm 2020 đã giảm còn hơn 1 triệu lượt vào năm 2021, nhưng sau đó phục hồi mạnh mẽ, đạt gần 9 triệu lượt năm 2024. Tốc độ tăng trưởng bình quân tổng lượt khách giai đoạn này đạt 23%/năm, phản ánh xu hướng phát triển bền vững, ổn định và đầy tiềm năng.

Đặc biệt giai đoạn này, du lịch Ninh Bình (cũ) đã thiết lập kỷ lục về đón khách quốc tế với trên 1 triệu lượt, vượt qua thời kỳ “đỉnh cao” của ngành Du lịch những năm 2018. Ninh Bình (cũ) cũng là một trong những tỉnh góp mặt trong “đường đua nghìn tỉ” khi thuộc top 8 địa phương có doanh thu cao nhất cả nước trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025.

Kết quả khả quan này đã góp phần thúc đẩy bức tranh du lịch toàn tỉnh Ninh Bình sau hợp nhất. Năm 2025, lượng khách của tỉnh Ninh Bình sau hợp nhất dự kiến đạt 19 triệu lượt (trong đó 2 triệu khách quốc tế), doanh thu khoảng 20.000 tỷ đồng. Bình quân giai đoạn 2020-2025, lượng khách toàn tỉnh tăng 25,4%/năm, tổng thu du lịch tăng 43%/năm, đóng góp ngày càng lớn vào GRDP của tỉnh và tạo sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng dịch vụ.

Bên cạnh các điểm đến trụ cột như Tràng An, Tam Cốc-Bích Động, Bái Đính, Cúc Phương…, hệ thống khu, điểm du lịch mới góp phần hình thành mạng lưới sản phẩm đa dạng, giàu bản sắc sau hợp nhất. Nhiều điểm du lịch như Phủ Dầy, Đền Trần, Chùa Cổ Lễ, Chùa Long Đọi Sơn, Khu du lịch Tam Chúc, Vườn quốc gia Xuân Thủy… đã bổ sung nguồn tài nguyên có giá trị cao, góp phần mở rộng trải nghiệm và kéo dài thời gian lưu trú của du khách.

Thương hiệu du lịch Ninh Bình “thăng hạng” mạnh mẽ trên trường quốc tế. Quần thể danh thắng Tràng An tiếp tục là điểm sáng khi thuộc nhóm 1% điểm đến được yêu thích nhất thế giới; Vân Long được công nhận là khu bảo tồn đầu tiên của Việt Nam đạt chứng chỉ Green List; Vườn quốc gia Cúc Phương duy trì danh hiệu Vườn quốc gia hàng đầu châu Á 6 năm liên tiếp; Ninh Bình lọt Top 10 điểm đến thân thiện nhất thế giới năm 2023, Điểm đến văn hóa hàng đầu thế giới năm 2023, Top 10 trải nghiệm du lịch hàng đầu năm 2024, Điểm đến nổi bật năm 2025.

Song song với sự “thăng hạng” về thương hiệu du lịch toàn tỉnh, nhiều mô hình du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái ở cơ sở cũng đã có bước chuyển mạnh, trong đó HTX Dịch vụ du lịch sinh thái Vân Long (xã Gia Vân) là một điểm sáng tiêu biểu. Sau gần 30 năm đưa vào khai thác, Vân Long vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ và giá trị sinh thái độc đáo của khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất đồng bằng châu thổ sông Hồng.

Đây cũng là nơi cư trú quan trọng của quần thể voọc mông trắng, loài linh trưởng đặc hữu, bị đe dọa toàn cầu. Từ 40 cá thể còn sót lại vào năm 2000, đến nay số lượng đã tăng lên gần 200 cá thể, phân bố thành nhiều đàn khác nhau. Không chỉ là thành quả của ngành bảo tồn, đó còn là kết quả của sự vào cuộc tích cực của cộng đồng địa phương và HTX góp phần duy trì tính nguyên vẹn của hệ sinh thái, thúc đẩy du lịch phát triển bền vững.

Ông Trần Xuân Quang, Giám đốc HTX Dịch vụ Du lịch sinh thái Vân Long cho biết: Năm 2022, sản phẩm dịch vụ du lịch Vân Long được công nhận OCOP 4 sao, cho thấy chất lượng dịch vụ được nâng lên đáng kể, đáp ứng tiêu chuẩn mới của du lịch sinh thái bền vững. Năm 2024, Khu du lịch ước đón 71 nghìn lượt khách, dự kiến năm 2025 vượt 75 nghìn lượt khách-một kết quả vượt xa kỳ vọng của mô hình du lịch cộng đồng.

“Trong nhiệm kỳ vừa qua, chúng tôi đã tích cực thay đổi tư duy phát triển và phương thức quản lý. Từ chỗ chỉ tập trung vào lượng khách, Khu du lịch đã hướng mạnh vào nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ và trải nghiệm du khách gắn với việc bảo tồn và phát huy giá trị sinh thái, tự nhiên. Đây là yếu tố then chốt để tăng sức cạnh tranh trong dài hạn. Chính vì vậy, lượng khách trong nhiệm kỳ qua tăng trưởng ổn định, sản phẩm dịch vụ du lịch Vân Long của HTX được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao, chất lượng dịch vụ được nâng lên, đáp ứng tiêu chuẩn mới của du lịch sinh thái bền vững”-ông Quang chia sẻ.

Có thể nói, giai đoạn 2020-2025 đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ của du lịch Ninh Bình, cả về quy mô, thương hiệu lẫn sức lan tỏa. Những kết quả đạt được trong 5 năm qua không chỉ củng cố vị trí của tỉnh trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế mà còn tạo nền tảng quan trọng để bước vào nhiệm kỳ 2025-2030 với tầm nhìn phát triển du lịch chất lượng cao, bền vững và mang tính đột phá. Đặc biệt, việc hợp nhất ba tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình thành tỉnh Ninh Bình mới, đã mở ra một thời cơ lịch sử, kỳ vọng tạo không gian và dư địa cho sự “cất cánh” của ngành du lịch tỉnh trong giai đoạn tiếp theo.

Động lực mới nâng tầm từ “lượng” sang “chất”

Bước vào nhiệm kỳ 2025-2030, Ninh Bình đứng trước thời cơ chưa từng có nhờ không gian phát triển rộng mở sau sáp nhập, tốc độ tăng trưởng phục hồi ấn tượng và sự dịch chuyển mạnh mẽ trong tư duy phát triển của cả hệ thống chính trị. Trong bối cảnh ấy, tỉnh xác định quan điểm phát triển nhanh, bền vững, bứt phá trên cơ sở phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và dư địa theo mô hình tăng trưởng mới.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Ninh Bình nhiệm kỳ 2025-2030 cũng xác định du lịch là lĩnh vực quan trọng, phát triển du lịch cùng với công nghiệp văn hóa trở thành cụm ngành kinh tế mũi nhọn. Phấn đấu đến năm 2030, số lượt khách đến du lịch tại các khu/điểm du lịch đạt trên 30 triệu lượt; trong đó, khách quốc tế từ 4 - 4,5 triệu lượt; tổng doanh thu du lịch đạt trên 45 nghìn tỷ đồng; đưa Ninh Bình trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, có cơ cấu kinh tế hiện đại, dịch vụ du lịch chất lượng cao, đô thị xanh, thông minh, giàu bản sắc; đồng thời vươn lên nhóm địa phương dẫn đầu cả nước về tốc độ tăng trưởng và thu nhập bình quân đầu người.

Đồng chí Bùi Văn Mạnh, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Du lịch cho biết: “Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2025-2030 xác định mục tiêu phát triển du lịch và công nghiệp văn hóa trở thành cụm ngành kinh tế mũi nhọn. Đây không chỉ là mục tiêu chiến lược phù hợp với yêu cầu phát triển mới mà còn tạo động lực mạnh mẽ để du lịch Ninh Bình phát triển theo hướng vượt trên tư duy tăng trưởng số lượng, tiến tới nâng cao chất lượng theo hướng đẳng cấp và bền vững, vươn tầm trở thành trung tâm du lịch và công nghiệp văn hoá quốc gia, quốc tế trong tương lai”.

Để góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Ninh Bình lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đề ra, đồng thời tiếp tục “nâng tầm” du lịch, từ tăng trưởng theo “chiều rộng” sang phát triển theo “chiều sâu”, ngành Du lịch xác định các nhóm giải pháp then chốt cần được triển khai đồng bộ và quyết liệt.

Trước tiên, ngành tiếp tục làm tốt công tác tham mưu hoàn thiện các cơ chế, chính sách nhằm tạo chuyển biến mạnh về nhận thức của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội đối với vai trò của du lịch và công nghiệp văn hóa; tham mưu xây dựng cơ chế đặc thù đủ sức hút đầu tư, khuyến khích đổi mới sáng tạo, bảo hộ thương hiệu, thúc đẩy kinh tế văn hóa, sáng tạo phát triển bền vững; tham mưu cho tỉnh trong công tác quy hoạch lại không gian và đầu tư hạ tầng chiến lược nhằm khai thác tốt hơn tiềm năng, thế mạnh từng khu vực.

Cùng với đó, ngành sẽ tập trung đầu tư, phát triển hệ sinh thái sản phẩm du lịch công nghiệp văn hóa chất lượng cao theo hướng đa dạng, chuyên sâu, chất lượng cao và có thương hiệu quốc tế. Tập trung khai thác và nâng cao các sản phẩm du lịch di sản tự nhiên, văn hóa, cộng đồng; phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, chữa lành, du lịch biển và du lịch đường sông gắn với hệ sinh thái tự nhiên, nước khoáng nóng, thể thao biển, du thuyền.

Đồng thời khai thác hiệu quả các sản phẩm du lịch chuyên đề như: MICE, sự kiện, thể thao, thiền, y tế, giáo dục, khảo cổ, du lịch ban đêm gắn với làng nghề, phố cổ, ẩm thực, giải trí nhằm gia tăng trải nghiệm, kéo dài thời gian lưu trú cho du khách.

Đổi mới mạnh mẽ phương thức xúc tiến quảng bá, kết hợp các hình thức truyền thông, xây dựng hình ảnh bên trong điểm đến với các phương thức truyền thông, xúc tiến quảng bá hiện đại, thông minh trên các nền tảng số. Phát triển ứng dụng du lịch thông minh, số hóa dữ liệu, sử dụng AI kết hợp với các nền tảng số, mạng xã hội để tiếp cận thị trường khách du lịch.

Tăng cường tham gia các hội chợ, triển lãm du lịch quốc tế, đẩy mạnh hiệu quả xúc tiến du lịch vào các thị trường tiềm năng, nhất là thị trường khách quốc tế có khả năng chi trả cao. Tiếp tục quan tâm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch, tuyên truyền về văn hóa, văn minh du lịch hướng đến mục tiêu mỗi người dân sẽ là một “đại sứ du lịch”.

Là một trong những đơn vị khai thác du lịch với triết lý phát triển bền vững dựa trên trải nghiệm thực chất và sự tham gia của cộng đồng địa phương, bà Hoàng Thủy, Phụ trách điều phối hệ thống Ecohost Hải Hậu kỳ vọng: “Những mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đã đề ra là cơ sở, động lực quan trọng để cộng đồng doanh nghiệp du lịch tiếp tục nỗ lực, phấn đấu đưa du lịch Ninh Bình ngày càng phát triển, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong tương lai”.

Việc chuyển từ mục tiêu tăng trưởng số lượng sang nhấn mạnh chất lượng, tính bền vững và chiều sâu trải nghiệm sẽ là định hướng quan trọng tiếp tục bổ sung chiến lược của Ecohost. Trong thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng phục vụ, khai thác hiệu quả loại hình du lịch trải nghiệm như học làm rối nước, đạp xe qua đồng lúa và làng quê, tham quan các nhà thờ cổ, trải nghiệm làng nghề, tham gia hoạt động cộng đồng hay thưởng thức ẩm thực bản địa do chính người dân chuẩn bị.

“Chúng tôi sẽ nỗ lực để Ecohost Hải Hậu đóng góp một phần vào mục tiêu chung của ngành và của tỉnh, xây dựng hệ sinh thái sản phẩm du lịch đẳng cấp, văn minh, giàu bản sắc; đưa Ninh Bình trở thành trung tâm du lịch, công nghiệp văn hóa quốc gia và quốc tế”-bà Thủy nhấn mạnh.

Với những tiền đề vững chắc của giai đoạn 2020-2025, cùng không gian phát triển rộng mở sau sáp nhập tỉnh, ngành Du lịch Ninh Bình đang đứng trước cơ hội vàng để “cất cánh” trong nhiệm kỳ mới. Hành trình nâng tầm du lịch từ “lượng” sang “chất” sẽ trở thành động lực then chốt đưa Ninh Bình tiến gần hơn mục tiêu trở thành trung tâm du lịch, công nghiệp văn hóa đẳng cấp quốc gia và quốc tế trong tương lai.