Đội cờ vua năng khiếu của tỉnh được thành lập từ năm 1995. Điều đáng ghi nhận là bộ môn cờ vua phát triển tương đối mạnh tại các địa phương, nhất là trong trường phổ thông, chính vì vậy, ngay những năm đầu thành lập, đội cờ vua năng khiếu của tỉnh đã tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng được nhiều vận động viên đạt thành tích xuất sắc tại các giải cờ vua toàn quốc và quốc tế. Trong những năm 90 của thế kỷ trước, cờ vua là một trong số ít những môn thể thao đã mang lại nhiều vinh quang cho thể thao thành tích cao của tỉnh nhà. Cặp vận động viên Lương Nhật Linh, Lương Minh Huệ đến từ miền quê Gia Viễn đã giành các huy chương vàng giải cờ vua toàn quốc, giải châu Á và SEA Games, tạo tiếng vang và tiền đề quan trọng cho phát triển bộ môn thể thao này tại Ninh Bình.
Sau lứa VĐV đầu thành công đó, hiện nay đội cờ vua năng khiếu đang xuất hiện nhiều gương mặt đầy triển vọng, hoàn toàn có thể tiếp nối xứng đáng vị trí và thành tích của lớp trước trong việc mang về vinh quang cho thể thao tỉnh nhà như: Đồng Khánh Linh, Nguyễn Hồng Ngọc. Tuy mới chỉ 8 tuổi nhưng thành tích đạt được của những "vận động viên nhí" này thật sự gây ấn tượng. Trong năm 2008, tại giải trẻ Đông Nam Á, cả hai em đã giành 8 huy chương đồng đội và cá nhân, riêng Đồng Khánh Linh đã xuất sắc giành Huy chương bạc tại Giải vô địch trẻ cờ vua thế giới tổ chức tại Vũng Tàu.
Tính từ đầu năm 2009, cặp vận động viên này đã giành 3 huy chương, trong đó có 2 huy chương vàng, 1 huy chương bạc tại giải trẻ Đông Nam Á tổ chức tại Huế, giành 6 huy chương (3 vàng, 2 bạc và 1 đồng) tại giải cờ vua trẻ toàn quốc diễn ra tại Đồng Tháp. Bộ môn cờ vua, nhất là cờ vua thành tích cao tại tỉnh ta đang được phát triển đúng hướng.
Để phát hiện, bồi dưỡng và đào tạo được những vận động viên cờ vua năng khiếu có thể thi đấu và đạt thành tích cao trong nước và quốc tế không phải là điều đơn giản. Đối với môn cờ vua lại mang nhiều tính đặc thù riêng. Để tuyển chọn, HLV cờ vua phải xuống các trường tiểu học phát hiện các em có sức khỏe tốt, ham thích môn cờ vua, qua quá trình cho các em tiếp cận môn cờ vua, thấy có triển vọng phát triển tốt sẽ lựa chọn vào lớp năng khiếu đào tạo tập trung và chuyên sâu.
Các em được lựa chọn vào lớp năng khiếu cờ vua của tỉnh sẽ luyện tập theo giáo án mà HLV đề ra, mức độ của các bài tập sẽ được nâng dần từ dễ đến khó, tùy thuộc vào tố chất và khả năng tiếp thu của các vận động viên. Giáo án luôn có sự cập nhật những thông tin mới, có thể đó là một ván đấu, các bài phân tích bình luận về chiến thuật, các bài chiến lược… về cờ vua của các chuyên gia, các danh thủ hàng đầu thế giới, tham khảo các ván đấu của các vận động viên cờ vua hàng đầu Quốc gia, tiến hành giải các bài tập về cờ vua, các vận động viên tiến hành đấu tập. Hiện đội cờ vua năng khiếu của tỉnh có 5 vận động viên lứa tuổi từ 7 đến 15, thường xuyên luyện tập tại Nhà thi đấu TDTT tỉnh.
Các vận động viên cờ vua đỉnh cao đòi hỏi những tố chất mang tính riêng biệt, HLV nhiều khi chỉ định hướng, trau dồi thêm kiến thức và kinh nghiệm, còn tất cả phụ thuộc hoàn toàn vào sự cố gắng tìm tòi, sáng tạo, có giác quan, sự linh cảm tốt về mỗi ván đấu mà mình tham gia. Các vận động viên phải có bản lĩnh cũng như tỉnh táo, nhạy bén nắm bắt thời cơ trong từng khoảnh khắc nước cờ của ván đấu. Các vận động viên cờ vua đều đang trong độ tuổi học sinh, do vậy yếu tố quan tâm, ủng hộ và chăm sóc của gia đình và HLV rất quan trọng. HLV nhiều khi phải đóng vai trò như người cha, người mẹ chăm sóc các vận động viên không những trong thời gian đào tạo mà cả trong cuộc sống thường ngày.
Trần Trung