75 năm quan hệ Việt Nam - Nga: "Sợi chỉ đỏ" xuyên suốt kết nối hai dân tộc

Tham dự và phát biểu tại lễ khai mạc tại Đại học Kinh tế Plekhanov có Phó Thủ tướng Liên bang Nga Dmitry Chernyshenko, đồng Chủ tịch Ủy ban Liên chính phủ Nga - Việt Nam về Hợp tác Thương mại, Kinh tế, Khoa học và Kỹ thuật; Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Liên bang Andrei Yatskin; Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Khoa học Liên bang Nga Konstantin Mogilevsky; Đại sứ Việt Nam tại LB Nga Đặng Minh Khôi; Phó Chủ tịch thường trực Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam ông Trần Hồng Thái; Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Plekhanov Ivan Lobanov. Ngoài ra, còn có sự tham gia của đông đảo lãnh đạo các bộ, ban, ngành và các cơ sở giáo dục đại học của Nga và Việt Nam.

Chào mừng các nhà khoa học, Phó Thủ tướng Nga Chernyshenko nhấn mạnh năm nay hai nước kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và Tổng thống Vladimir Vladimirovich Putin đã nhấn mạnh rằng trong những năm qua hai nước phát triển mối quan hệ đặc biệt. Nga đã vinh dự đón Tổng Bí thư Tô Lâm thăm chính thức vào tháng 5 và ông đã tham dự các sự kiện kỷ niệm 80 năm Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại.

Cũng theo Phó Thủ tướng Chernyshenko, việc tổ chức Diễn đàn "Nga - Việt Nam: 75 năm hợp tác" tại Đại học Kinh tế Plekhanov - nơi có hơn 1.000 sinh viên quốc tế đang theo học, trong đó có 263 sinh viên từ Việt Nam có kết quả học tập tốt - có ý nghĩa rất lớn.

Trong khi đó, Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Liên bang Andrei Yatskin cho biết, qua chuyến thăm Việt Nam vừa qua, ông cảm nhận rõ khát vọng đổi mới và vươn tới những thành tựu ở Việt Nam. Người dân Việt Nam tin tưởng vào thành công của các dự án lớn về giáo dục đại học mà hai nước sẽ hoàn thành trong năm 2026.

Qua đoạn băng ghi hình gửi đến Diễn đàn, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ôn lại những năm tháng học tập tại Nga. Ông gọi việc đào tạo nhân lực tại Liên Xô trước đây là một đóng góp chiến lược vô giá cho sự phát triển của Việt Nam, giống như đã trao cho Việt Nam "chìa khoá vàng" tri thức. Nhiều thế hệ các nhà khoa học, lãnh đạo, quản lý của Việt Nam đã trưởng thành từ nền giáo dục Liên Xô và Nga ngày nay, trở thành tài sản vô giá và là "sợi chỉ đỏ" xuyên suốt kết nối hai dân tộc.

Trên nền tảng lịch sử đó, hai bên hướng tới hợp tác tin cậy, bền chặt, hiệu quả trong kỷ nguyên số và nền kinh tế tri thức để đồng kiến tạo tương lai thịnh vượng cho mỗi quốc gia cũng như tiến bộ của nhân loại. Ông Trần Hồng Hà cho rằng ngoài thế mạnh truyền thống là khoa học cơ bản, hai nước có thể mở rộng hợp tác sang nghiên cứu các công nghệ chiến lược.

Đại sứ Đặng Minh Khôi nhấn mạnh hợp tác về khoa học và giáo dục đã và sẽ tiếp tục là cầu nối vững chắc giữa hai nước, được thiết lập từ những năm đầu hai bên thiết lập quan hệ ngoại giao khi Chủ tịch Hồ Chí Minh cử nhóm cán bộ đầu tiên sang Liên Xô học tập.

Chương trình ngày đầu tiên của Diễn đàn bao gồm phiên họp toàn thể về quan hệ đối tác chiến lược, lễ ký kết lộ trình nghiên cứu biển và các phiên thảo luận về thủy văn, sinh thái học, y sinh học và dược lý học.

Trao đổi với phóng viên TTXVN tại LB Nga, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hồng Thái - Phó Chủ tịch thường trực Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) - nhấn mạnh khoa học công nghệ là lĩnh vực hợp tác dài hạn.

Trong 75 năm qua, hợp tác giữa Việt Nam với Liên Xô và LB Nga trong lĩnh vực này đã giúp xây dựng nên nền móng vững chắc để sẵn sàng cho việc tiếp thu công nghệ của Nga cũng như của các nước trên thế giới. Năm 2026 được chọn nhấn mạnh vào khoa học và đào tạo, mở ra kỷ nguyên của những chiến lược lâu dài trong hợp tác. Về các định hướng triển vọng tới đây, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hồng Thái cho biết từ các ngành khoa học cơ bản sẽ mở rộng ra các ngành cần thiết khác cho Việt Nam như năng lượng nguyên tử, công nghệ đường sắt cao tốc, công nghệ vật liệu chịu nhiệt và các công nghệ liên quan đến sinh thái.

Cùng ngày, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hồng Thái và Giáo sư Viện sĩ, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Nga Yuri Kulchin ký thoả thuận hợp tác giữa hai Viện Hàn lâm.

Về một khía cạnh khác cũng rất quan trọng cho hợp tác là tài chính, ông Ngô Sĩ Quốc - Phó Giám đốc điều hành Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) - cho biết Quỹ vừa ký với Quỹ Khoa học Nga (RSF) bản ghi nhớ về phối hợp tuyển chọn và tài trợ các nhiệm vụ nghiên cứu tiên tiến trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật, khoa học xã hội và nhân văn.

RSF tài trợ cho nhóm nghiên cứu Nga với kinh phí từ 4 7 triệu ruble/năm tùy quy mô đề tài,NAFOSTED hỗ trợ nhóm nghiên cứu Việt Nam với mức tối đa 10 tỷ VNĐ cho chu kỳ 3 năm, đồng thời có thể xem xét nâng mức hỗ trợ cho các đề tài đặc biệt có giá trị học thuật hoặc tiềm năng ứng dụng cao. Việc hai nước sẵn sàng nguồn lực tài chính cho hợp tác khoa học cho thấy niềm tin của hai bên về hợp tác hiệu quả trong lĩnh vực này.

Trong các ngày diễn đàn cũng diễn ra nhiều phiên thảo luận về hợp tác xã hội và nhân đạo, hợp tác liên trường đại học, đối thoại văn hóa./.