Núi Thúy (tức Dục
Thúy Sơn), còn có tên gọi là Núi Non nước. Trải qua biết bao thăng trầm, từ
ngàn năm xưa đã có nhiều tên gọi khác nhau về núi Thuý, mà tên nào cũng gợi lên
vẻ đẹp, vẻ thơ như Băng Sơn, Lạc Thuỷ, Sơn Thuỷ, Hải Đài…
Núi Thúy nằm trên ngã ba sông Vân với sông Đáy, ở giữa 2
cây cầu Non Nước và cầu Ninh Bình.Trải qua hàng nghìn năm, chân núi bị
sóng biển bào mòn tạo thành vòm đá rộng che kín một góc sông Vân. Sự hài hòa
thơ mộng giữa cái đẹp của núi non, cây cối, sông nước của nơi đây đã để lại biết
bao cảm xúc thi ca của các đấng quân vương, hoàng đế, tao nhân mặc khách khi có
dịp đi qua Ninh Bình. Những bậc vĩ nhân ấy đã khắc lên cách núi đá những bài
thơ ca ngợi cảnh đẹp, hay tâm sự riêng tư, suy ngẫm về sự hưng vong và nhân
tình thế thái khi đứng trước vẻ đẹp của đất trời nơi đây…Có thể kể đến những
cái tên như Trương Hán Siêu, Lê Thánh Tông, Lê Hiến Tông, Thiệu Trị, Tự Đức, Phạm
Sư Mạnh, Tản Đà, Nguyễn Trãi…
Chính vì thế nơi
đây còn được xem là “núi thơ” độc đáo nhất Việt Nam, với hơn 40 bài thơ cổ khắc trên đá núi. Những
bài thơ được khắc kín vách núi, từ chân núi đến cả ở nơi chênh vênh lơ lửng ở
sườn non, trông ra mặt sông Đáy. Càng nhìn ngắm càng thấy vẻ kỳ công của người
xưa đâu chỉ say làm thơ mà còn dũng cảm treo mình ở những vị trí hiểm yếu để khắc
thơ vào vách đá.
Những bài thơ được khắc trên vách núi.
Theo lịch sử còn
ghi chép lại, Trương Hán Siêu là người có công đầu phát hiện và khai thác vẻ đẹp
của núi Non Nước. Ông đặt tên núi là Dục Thúy Sơn và là người đầu tiên lưu bút
tích một bài thơ cho các thi sĩ đến thưởng ngoạn, ngắm cảnh làm những bài thơ
khắc vào đá.Và ở ngay dưới chân núi, người dân
Ninh Bình đã xây đền thờ để tưởng nhớ công ơn của ông.
Đứng trên đỉnh
núi, từ lầu Nghinh Phong nhìn ra bốn hướng quanh, mới thấy hết vẻ hoành tráng,
thơ mộng của đất trời cố đô, của Ninh Bình một vùng quê có bề dầy lịch sử và
truyền thống văn hiến lâu đời.
Mảnh đất Ninh
Bình vốn có nhiều núi non hang động đẹp nhưng hầu như không có núi nào “đẹp và
nên thơ” như núi Thuý.
Ngoài vẻ đẹp của
núi non, cây cối và dòng sông …. trên núi còn lưu nhiều dấu vết của lịch sử.
Nơi đây vào thời nhà Đinh, Hoàng hậu Dương Vân Nga đã trao áo Long Bào cho tướng
quân Lê Hoàn cầm quân đánh đuổi quân xâm lược nhà Tống lần thứ nhất, làm nên
chiến thắng vang dội trong lịch sử dân tộc.
Trong thời kỳ
kháng chiến chống Pháp, quân giặc luôn tìm cách tiếp cận vị trí này để trấn giữ
địa hình hiểm yếu. Dọc đường lên núi vẫn còn lô cốt với vết tích của bom đạn thời
chiến tranh. Trên đỉnh núi có bức tượng của người chiến sỹ cách mạng trẻ tuổi
Lương Văn Tụy khi ấy mới 15 tuổi, đã nhận nhiệm vụ cùng hai đồng chí cộng sản
khác giả người đi câu, bí mật trèo lên đỉnh núi để treo cờ búa liềm vượt qua
rào vây của kẻ thù để cắm cờ trên núi Thuý vào năm 1929. Cũng trên núi này, thượng
tá quân đội Giáp Văn Khương đã liều mình nhảy xuống sông Đáy để trốn thoát khỏi
sự truy bắt của quân Pháp.
Bên cạnh những
giá trị lịch sử cộng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ tuyệt đẹp, núi Non Nước
xứng đáng trở thành hình ảnh biểu tượng độc đáo đặc trưng của thành phố Ninh
Bình.
Nguyễn Thủy (Tổng hợp)